TÜKETİCİNİN AYIPLI MAL KARŞISINDA HAKLARI NELERDİR?
Ayıplı Mal Nedir?
Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 8. Maddesine göre :
“Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan
örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri
taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.”
“Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da
reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
“
Ayıplı Malda İspat Yükü Kimdedir?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununa göre malın teslim edildiği tarihten itibaren altı ay içinde ortaya çıkmış olan ayıptan dolayı malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. İspat yüküyle ilgili olan bu karine, malın veya ayıbın niteliği ile bağdaşmıyor ise uygulanmayacaktır.
Ayıplı Malı Satın Alan Tüketicinin Seçimlik Hakları Nelerdir?
Tüketicinin korunması Hakkındaki Kanuna göre tüketicinin ayıplı maldan dolayı tercih edebileceği dört seçimlik hakkı vardır :
1- Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme,
2- Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,
3- Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere
satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,
4- İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,
Tüketici seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Ancak seçimlik haklardan olan dönme hakkı hakkını kullanması, hakkaniyete ve taraflar arasındaki hak ve menfaatler dengesine aykırı olması halinde kullanılamayacaktır. (Yargıtay 13. Hukuk Dairesi E.2016/25174 K.2020/1844 T. 11.2.2020) Tüketici seçimlik haklarından birini kullanmakta serbest olmasına rağmen tüketici ücretsiz onarım veya ayıpsız misli ile değiştirme haklarından birini kullanması durumunda satıcı zor durumda kalabilir veya satıcı için bu seçimlik hakların gerçekleştirilmesi imkansız olabilir. Bu durumda tüketici bu seçimlik hakları isteyemecektir.
Ayıplı Malda Zamanaşımı Süresi Nedir?
Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir.
Konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır.
Kanunda belirtilen haller saklı kalmak üzere ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise üç yıldan az olamaz.
Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmayacaktır.
Stj. Av. Eda HEVESLİ